Zeki velidi togan biography samples

Diışiınffuıı TARiıı AyLıK ı Şubat 2023. Yıl: 9 . Sayı: DERGisi '1O1 hayatını kaybeden vatandaşlaf ımıza Allah'tan rahmet, yaralılara acii şifa,, geride kalanlara sabırlar diliyoruz. ', Milletimizin başı sağ oİ sunl' .f­* ,,ıÇ } İ EE rt,JÇ : i} ünya fatihi üengiz Abandon Prof Dr Soodettin Yoğmur Hüseyln ALPASL,AN o CÖY] EÇ intelligence Prof Dr Celolettin Somet Y] LDI Z ı Özen TCPÇU YAVUZ .

Prof Dı Erkon CÖKSU o_^ z= r inside story ­| \ lsI I JB$ } ] ESI V JlŞV!OLlçy\ ulU,lpuaJ] | pqV lcEtilSBB 8r­9t ğ ?Vg Uı)§o] / releu.3 )OS r İ C] ++ 3! ^ a! io^ !o!| a! cdlo0o5 ,c] )] O! Zc.l UO 9t­89 aı(ıp11 a[ lŞil.ıapug u11,yunlvlv'ılaı(ı.ınqıın3 :111679 a§aş il6 ] oJd ıÇ ; apothegm ıOs ))O! raı li OZı; :ı,ıuııı) 3 Oi,i ,aa + ri^ | 3r] ı!

aLoqv) (ı.ıınıgg ıcupg) ,.ııppzg 1oğ lasroö 3^ a OlcU ü] ] re jo./ 3plorap C, ­_| O99 ıJ l.\ 1,ılç '1aılç 'ı o.ıc,1 ı nın ı uı,(oı Uo] a] uic!] ol] | cia^ a] Unsnp 60Tlİ :oN ] O+ !od­a c!L] l| as,/ l j] Ocqio^ ] + as] c ü] ol ra! llso€ üllau| uI puauaŞag L9^ v9. 1ısu;ı1 lcajnS I nqEy ı,laıiılı.ıels; ulJa| lJnl ıS)of UO)r] lC ] route ı Uc3 66 a^ ü fi sAopulAoUO)u3q :o+ Sod,e aç.a ZTrO )e5eo 30a!

(rqd) 81 Z9 ZrZ ZTl0 :] indentation Z,, VüV)NV/ O,{ O)] !DJ ncn g uıu,aı{ ıy.ın] 99­ı9 lJEu] lpJ lpuEzey uılaı{ ı"ınqıunx : ZılV^ t_] + + e c) 3l ı6 loı6 ] !] aA ıx!+ eu9^ ai6l Uo) N 1saıulıııpual;aŞ00 uapuısOJscuad uıt| ıJEl 09­96 Ululsa| asanJ JE| EpV lü.| | NVlSVdlV l 69Ç (ZıÇ)0 : let Ou+ ct] @, ZOZln)Z| Ulİ ] .{ :O+ soC] ­ş ıV§ ] ürV e^ uJoI ıeu 0l0pnN ıJl+ lQo0 u0 apul| az0 a^ lJE| EpV aE] u,4asıp.1 AV Ul] q] nN f ıodD)/ UlJosol luD] 9 lsv^ r !c!rc) + au!V rC lUpıx§luoc lntnH 9ı­ıı §ıryg 1ıluıuoldı6 auı"ıalıl$ı1; zı| lEuFıl,.ınl ıfdor [ r3zo (oıOı­oggL) Nvo0l lp!p^ L7.­Ll Zlcll^ ı !ü,l0z | eu.] OS ozf 9a 9/ T9 :o\ ^ fine Z) ldvO] UC!

po] )C,Ul lorirn+ n) İ ^V | t i,izi) N ı] ] Cİ ,il jr+ O] rC (VN,Y)NV) sr] ^ ] Jl.] jc\ j] ] 3U,.] Soul ;a ] (VNl} \ !) k] | ğ C lü­ü } { 3s ra a.C (ı] rNnlZY!) ] ] ] ! + ­'ur!ar'.] ra foc (ril] L!) ),.] ] lr€ :.,r,{ O) ;C öcC (N,^ \ :d!,l) ] )7] Y! + jU._.] rC aoc \ ,Y ] ı) C r.,.] ğ / \ . + tjc.} L] Jİ iı Not for publication ıVl'İ ,Ll i3U.] V intestines acc (] 1») !:!:) ,,\ ] ı;C } ord (ğVlt'V!

ra a.a (l\ ll 6ıtıj HVg ueuıiapg es1o1 9L­6 'lul dlv Znpun0 lZE0 lsapa(] ulu,lzEo uEtlls0 :ynoln8.ıapn ilo JOJd ı (NıS] iriı) ] lvg (t] S} lV!) ua^ utl,| Q0lpy apuıque1 1pl8ulx 8­9 )] ^ of ınu:Qo1 uı+ + epoos :6 1oı6 §\ nj c.{ 7 :} orc JO!a) rC ] .ri L.sL ] Apophthegm ] o.a ylş] ] V! r!.s (| ..] aEı7!] ) f ] cZ3S l(] § l!ı| / .] ] a] !oı Clür+ sıt,] r(] o,a (\ ol!y| .) dı)c + aürr.] 3L^ rC ] link (\ oltvİ | ZıS)O;3J;jlF] rC ] or_ (?ZVl:) Sas) ] \ ,, cp] ] (V:ilNV) N ] ] !'^ ',] ;C ] ori uas rC 1o,d n| njn) üJaloH a^ ou§luoc I J161 uazç ] t.] Sı) ,,{ au| f V N] / lı] rC !11c] ] e/ \ rC .i!o­ı!t^ ci Cqı] _ ] C aoc all] (] larn?oc"V + C] ü] ] rC ] .] d )] L^ c!

] :UOO^ Ll+ 130Dc3 rC ] ord ueg zıEuax :ı;o;Qo1o;1odoy u)Uü] clnpov ] C ] cra )a)a) nI nln) u!^ o^ §Vl)o! U n] !uau+ eu9 uı^ oA | eueD V] !V Zlü.rec + 3Ul­] V nınpnç V] ?V üıal§1 lzo^ n| uJnlos e^ lqlı{ os irUn] ) nsncnıo) !^ aUl^ o uol!la€ İ H] lı} ııı,İ = ilhİ İ üı zoz € rven§ / TOT :l^ Vs,/ 6 :ll^ r. İ * ı} ııİ !§ııü + rnl /L tuoJ.llEtu8@rulsnalrzlp[ dlatuEs ,tZ 'ı.ıeluile1 Şefily '[ .ıeıy uolJas :a) :Elsod­a ,nlunl9g I I Distracted JeJ'I sall4{ ec leflqapg'I sa} I sJa^ I ufl a8a'unzaW ,zLI '1qpadop[ §uv uıglsl A(I ',.JugJıaW,, 'aJapI I uEX laurqv qq ufl ı3lıq qıfulaq ııp11 ­ruauo alı{ ıqasEq rsEI lI I o §ıtulu ezrur aıasa aı eleeıoı 4o5 ­69I ,ss 'tOOz EJDI uV'67 ,3 1ad apuısııa5ı r.repıe§ ululauop ıEıpe§ed Comical uEJJaI ^ I uelo 1adısqe§ .ılq rıpı5lequlsı aA truepe uıp'dqı­ıu1 \ ueze> I 'loasr­grsr)JueJJahtr ulilaqgqa§ s aqnJJel epEJnq a ueslp5 apulsaseJpalu uI uI S ,I 1> I EJE{ eI ŞES Ep ­eqBq epulseJe I JEllI d B06I ­906T ­ı(eg auısıpua1 Epunlod eullo l5tlpel JI contradictory { nfnq'I JaI ­{ Farcical puaJŞo epuI JeI I rotation üİ I I 5ua8 a^ { nPI nJo5 / ,npn)lo ap I JeI Jasa )I } sep{ §ırulızed auI JaZn I uPI SI eJI savage lued uI JaI JI JJeI { nru I I ednJ^ V'epuI JEI §ed 5ua3 1ue3o1 uaun§np I uI Ş4{ aJa8 { aulauod e,tuelsl I Mad SE uI DI ­a} Frenzied N TelJI peHeI I Funny JI pI es eulJeleHou JI İ PZ aA af,ul untunldol telded nq ue§EPlezn aı(ada uep,tuelsl ,Jnl§nudo> I Edeuo nunEnpto llpqal uI JEl I I erudition eJI Z ­Jnsun ıq€ qedeq 1eıI JE1 a^ { Crazed lzEuŞeq 'JplI aA I ıeZ ua§ul8 aJalzlpue > il[ olodsos ıaJadalualz18 I ,,t ­aııa5 ıŞıpe§e1:I nsI I I I JI ue ep Eqep I uI sI 8AeS quel uluiJplla^ Frantic üI eZ I uaŞad eA slluP atuap> I Jasa 5E)I ­JI q aulJazn ltrI .Jel'lez nq uelo DI eJaI u aqI JeJ g,I pl 19z JI q uEI o Irrational sasaJpalu lrc aulslpua> I aı §ıtu§ılad ıdı teııaş qlqeH Irrational sldep uelo uapulJalaqalq ,[ oggı JEu,.J_ıı 1nqu4sl 'uğI uıdpi u?sul ,71­11 ,ss ,l,­9,ss' ıepııleg­papaı(lp ­eg gseıt15­1ıalıasx­qeı(eg $ry a ue3o1 1pqa1 pla2 i ı;e§rıu1 1ıılıg uı,ue8o1 Jp[ aA riaz,, 'aJaptlue» latuqv 9 uaı(aıuu1l1q elzeg > 1oJ ,tr,s'a8e'eıoldeg .JeI eJngH'ue8oJ L ,9z,S'fiOz EJE)I uV ,s ­etr 1eJe4,{ eg ıŞılueıleg .ı4ıl4ş 'ue3o1 gpI I aA plaz flpalqra Mouth-watering ­ıaıun1 | nunrun§n1o uı.ue3o11pıI aA p{ az .I C JoJd 'eperu§ıp5 ng uışadısqe§ .ııq lluauo uaualı8­ıas apuI uI JıI Excellent uıŞllı5qı.ıe1 aA uI I Uncontrolled I Jel ep [ ozor­oogr) ue3o1} pI I aA p{ az ] C JoJd uelo ı§el luaqııu .ııq I luauo apuıŞılı5qı.ıel )tJnJ upI alI N,JaI I 8Jas ap ,06 ,s'986I ­uI uI JJI A ııelun§n1o ezr ı§q uaJaı uod auısıpua> 1 uepJçıınx 'Jı.ıa61 1ıııa31 'qlıe] nJ41g ualdaq ­as ng Irrational eI JnI o epdad apuıŞıl­ıapı1 aı u ııla7 z,s' 6B6I 'eJeıluV'ııeluıı( qlqEH I sldep 'I llsqe] uedel§Eq apulsasaJpalu ulu ­I seqEg ,,ıp­ı4§»lad apulsa^ ajJa5 .ınrıp[ a^ ] eflq ­apa Irrational uI JapI I puaJŞo uapulsauue'ue3o1 uaJqslla8 I uI s6I Hysterical q eJs.ıeg aldıs»pa uI uI SauuV,ıpua.ıŞo e5snu aı e5s­ıeg 'eldeıly el§ed > 1n5ru1 'aı1llJlq aldısnlıa ululslded aI I e aA uI JEI EI I OI N z,I pI Jnsun JI q uaJ[ §DI ­ad ıŞılu»led nq'ıseu1o I qlqes aseJpau walk uıuısıd ­ep aA I seqeq elleq'ısq§rll aI dI JaI aJunz elloıu ep ululpe4a aI Farcical V I ,nplo apullgt{ setual uDled euElues ­ul RI JRlI pt a^ eI JEI eI I otu uaJeqpl uepuı­ıellıd 1n1 ­{ nJoJ lpııaı DI aZ uelo lpepe ulue1ıe JI bewildering nI JnrI pI aA Beside oneself pI I lJeA ,ıpla8 ede,{ unp apuMg.{ uaznx ul,uel ­sıp.ınl§eg 'apulque1 068I { I Raving EJV 91 'ue3o1 1p ­I I aA p{ az uıl4aıal5a8 aulsqeq ,,uE8oJ } pTle1 p{ az epeuaJe ısedıs aı JuI I I ,, 'uapa [ { §a] I uI JeLue I I se urzıueuı§ıp5'apuıqe4e uauaH,JtI DI aJaI I pasqeq eJpslı uapulsa[ e aA uepulJellıd > 1ngnıo5 'uı5ı ,,,JI l§utlDıilDI nq ııto491o nŞnp1o 1ıztpt apuısaJCI lurı JD luı p { { D' € ­BTBI ) ulu,JuBJJaI / { un] aqçqas Uncontrollable I ueZe» ;tzooı) püa lüe^ ap apulsasaJpau Halİ aü0 uI ,JeJJaN ,5yag1 ııura7 Z perilous zI Oz'eJe4I Jv'lJ ­eluı,ft1 valley 1auudlq 4ı41 'JeI EJI lgH 'ue3o1 gplla1 , 'a8e * ı 6 a1 Jp ilaA pİ aZ,, * ZlÜlİ ,4, } auİ E§ (oıoL­068ı} NV9Oi ıgı] ] ,t ı»lz uI JapI I pI l1ıilauo ieln81o ı(elo ng ;ııuallı4a§ epuI JEJ} a ısaruru1 ıeln8 aı 1§p1 ­[ o aA .ıe1,(e1o ualı"ııla8 / uala8 Epn3 T ­nA uepulJeJe] ı JeluesuI 'tüI Jeül ­a.ç­\ :­ l L., J| } p,, Töffih Şıboi ?iı23 bine gitnıesi için telkinde bulunmuştur.

Kendi fi­ kirlerinin yanı sıra, Murad Remzi'nin telkinlerini de dikkate alan Zeki Velidi, 190B­1916 yılları ara­ sında Başkurdistan, Kazan, Fergana, Petersburg ve Buhara'da çalışma} arına devam etmiştir.1l Ço­ cukluğundan itibaren kendisine aşılanan merak ve tarilr sevgisi, Zeki V'elidi'nin tarihçiliğinde te­ me] oluştı.ırdu.

Mıırad Remzi'nin kitabından müt­ hiş derecede etkilenen Zeki Veiidi, 1912 yılında "Türk shot Tatar Tarihı" isimli kitabını yayımladı. Daha 22 yaşındayken yazdığı bu kitap, Nikolay Fyodoroviç Katanov tI B62­1,922l, Yusuf Akçura | ­­ l l­ _­ L. methodical, L, T.­ 1­ (­ (I B7 6­1935J, Arminiı­ıs V5mb6ry [ 1B32­191 3J ve Vasilij Vladimiroviç Barthold [ 1869­1930J gibi dönemin biiyük isimleri tarafından takdir gördü.

Genç Tarihçi Zeki Velidi, bu başarısından ötürü Kazan Üniversitesiniır Tarih ve Arkeoloji Cemiyeti ediıreır Zeki Velidi, köyünden gizlice kaçn (190BJ.B Zira delikaırlılığı ve donanımlı yapısı, onu daha büyük işler yapmaya sevk etmekte idi, Zeki Velidi Togan'ın gençlik yıllarında, Rusya'nın durumıı iyi değildi. 1BB1 yılında Carlık tahtına çıkan I I Comical .

Alek­ saı­ıdr [ 1881­1B94] , babasının devri saltanatında gerçekleşen baskıcı tutumu devam ettirerek ken­ disine ve rejime karsı tutum sergileyenler hakkın­ da takibata başladı,g Özeilikle neşriyat alanında gerçekleştiri] eır sansürler, fikri olarak teşkilatlan­ nan] n önüne geçmeyi amaçlanrakta idi, Nitekim Rus_ya'daki Çarhk rejiminin baskıcı tutı] muna ese­ rinde undercoat vereır Murad Remzi'nin (1855­1934] "Telfikü'l­Ahbar"la isimlı eseri de Çarhğın gazabıır­ daıı nasibini alır.

Babası good for your health arkadaş olan Murad Reıızi, btı eserini genç Tarihç| Zekı Velidi'ye ar­ mağan ederken, ona, Kazan'daki Muallinı Mekte­ B 9 Baykara, age, s.4. Akdeı^ Njnıet Kırrat, Rusya Tarihi, TTK, Ankara, 2020, s. 379, 10 Murad blı ese1 L,atin alfal,ıesine aktarılmıştır. bk. Kazan Brılgar ve Tatar Tarihi: Telfikü'l­Ahbar ve Telkihü'l­Asar Fi Vakayı'i Kazan ve Rulgar ve Müliiki't­Tatar Adlı Eserin Lati­ nizesi.

Yal.Haz.: Hda Tantıgur, Öıiik.ıı \ esrirıt. | :taııbır] , 2020, 1B ,,1 Re ı­ıızi tarafindan kaienre alınaı­ı tarafından fahri diploma cheese off ödül] endirildi ve ce­ miyete üye oldu U913] . Dönemin büyük simaları tarafından "Yaş [ Genç] Tarihçi" olarak adlandırı­ laır Zeki Velidi için hayatiırın steamroll verimli evresi daha yeni başhyordu.

Nikolay Fyodoroviç Kata­ nov, Country İ limler Akademisinde görevliyken, genç tari} ıçı Zeki Velidi'ye bir araştırma için görev verdi (1914).1' Fergana havalisinde ve Buhara'da yap­ ması istenilen araştırma, buralarda] < i eski eserle­ rin araştırılmasıydı. Bu vazifeyi lıakkıyla ifa skies Zeki Ve] idi, seyahati esnasında yaşadıklarını da akademik dergilerde yayınrladı,lJAkademik cami­ ada kendisini ispatlayan Zeki Velidi, mensubu bu­ lunduğu Başkurt toplı"ımuırurı sıkıntılarına çözüm bu] fto istiyordu.

Nitekim Başkurtların temsilcisi sıfatıyla, St. Petersbrırg'a gitti ve Country Meclisindeki rnebı.ıslara Müslümaı­ı] arıı­ı dertierini aktardı (1915] . Genç yaşı sayesinde, siyasi ve ilmi işieri yürı­itebilme kudretiıri kendinde buian Zeki Velidi, büyiik Tarihci Barthold vasıtasıyla askere gitmek­ ten kurtuldu.

Ruslal 1917'deki ihtilal sayesinde yeni tıir evreye girdiler. Bu evre, yörüngesini bula­ mayan dünya siyasi konjonktüründe komünal bir devlet düzeniıre geçişin habercisiydi.la Dünyanın savaş hAlinde olınası ve Rusların radikal gelişme­ lerle boğuşmaları, Zekı Velidi ve onun gibi idealist isinrleri harekete geçirdi. 1917'deki bu ani deği­ 11 Togan, HAtıralar, s.42.

12 Baykara, age, s. 7. 13 Eserler içiıı bk. Akhat Salikhov, Fellow. Dr. Zeki Velidi Togan'ın Hayatı ve Muhaceretten Eı,vel Rusya'da Yayınlanmış Eserleri (Yayımlanııaınış Yüksek Lisans accolade. l] ­ fı_­ t" L_ l­ l: t.. tr,­ t] .­ \ ,­ ­­ ı', i t\ ] : ­ i] ı:_ S­­., ­1 . , C­­ I l­] . j, ] ei­.­ tı ı, elt. lŞ l:.

15 . 76 17 Tezi] , Minrar Sjnan Ü. Sos. tsi] . Ens., İ stanbui l997. 14 Sanıet Ağacığlu, Soqyet Rusya Wild mparatorluğu, Baha Matbaası, İ stanblıl l967, s.l j8. Kurat^ plus, ss.456­457. 18 H. 6t ,Z,S I ZE6I znüxrıal 6Z 'adI I I I hI Uncontrolled _raAupI 9H :Z,S'zE6| znw ­wa L 9 Z'ad1111a1 1­1aı(lullıtgH z,s' Z€, 6l znutua; g 7'ad ­I rurt l­raflurjiğH ,.4q xlpeuleuunlnq ıepıl§eq ıazuaq eunq ep epuI JEI EtI snu ueueluııded eııs ı§ad uıualaze8 nq 'ecııdy ,Z,s'zE6I znruıual 0€ 'efI I Frenzied thI 1_1aı!ıuplp11 97 : zz'ıenı| I l:z,s'ztıI znruualrr,:.;rfl?İ !:İ Y.l,Z+ znrürueJ BI 'af!ruW 1­1edgrr_lg11 :g­9,s'Zt6I znuruaJ '1aı(ıınqrunf, 1s ,s 'zt6l znI JJu] aL 91 taı(l­ınqurn3 61 97 E9I ­09l,ss' LI OZ'Fqu?lsI tıepıfe1 ue4uç'I EI uErueJ ­rI Ex e^ JnlI nX 'qI JeJ 'zI s} Soul 19qış uıdasng "> 1q ,;ıq§ıur , ­edıd a­ıazn { euI n} DI o epJelln> free aA ululzaı I { Distracted Je} ,lpalplla ep nunuI nlnl Jrusal eJI Z { neDloJnq ullu ­auQp ieleru§ıyq ueue§ed EpuI sEJe ­ıalı5qı­ıe1 ,npJodlpa I lI aq I uI JeJe} eldıŞıl§eq oz ,,tJDldDAa7 ualaJn5 I uI sDıppI zlssDsfl u!,ybg JpilaA ıla7 uııaliaq ulppasuüaf a^ ry ­nsryDW !JpOS,, nŞnp1o §ırule epuul{ eq Jeleıu§I ue1 ue4ı5 'ıseqsnu uaI I uI I aq ulua} aze3 EJI Z TI HB] elo un8dn I sEluI DI eq eulser{ snu I Rabid qI JE] Zt6I znunila1 0t ululsa} azeB aı(111ı141 rlaü{ Hysterical lilt4pH 'euıpe > 1aur ­Jas aunuo JaI zoB nunun] nl uluaJ8uo{ aA uI uI sEg ,I 1SI ıuI e euısı§.ıe1 ıdaqdaı JI q { Mnq epundonru ­a1 as4a­ıa3 aı apa"ı8uoş 1a.ıa3 aldıuapau JeI §D{ ­ı5 azr 1euedaq nŞnplo §ııuded 'ue3o1 6l,nplnq Jaf auI slpua> Crazed epuI uI sEq uI Side-splitting I I auop'apuI I 9I { Jepleueln] nplnlos unzn ieleru§çıe1 nq ueue§ed apuısa"ı8uoş qI JeJ ,nplo daqas e;epru§ıgel all (tsoı ­6BBTJ (1esıyJ lpnsıe6 I JpeS eA (rgor­eggr) [ deı ­leun5) uıppasuıa§ uelo uapuI JaI uI sI > I ndnq ulru ­au9p 'ısarullauod ı"ııl§ala euı.ıelde1 ­DI SJap uEueI JI zEq uepuI JEJp] [ ırrr] ıladırua3 ıHlaJ I { TJ ­EJ { J[ lJ aJazn { elu ­I nlDI o BpJeI lqo ,I peJJEq eqe\ > { nd ­+ q EpuI selulnJn> l u4unSnS ­Jn» lqueJ { JnJ ep ­unurJunJI nJ9C Mad nq ­uE] sI 'epuılıi, 7761 rupia] I N ,.rq§ıru ­aurcSaBzeı uauI I ­ı5qı­ıe1 uelo Rabid sepıas 'uns1o esJnlo au JeI { rnfnuunpq ap apJalıa­ıo8 ıun1 1e> pg ­EuI q apuısadunq zI uI ] aI ludicrous 'JplI aA ı1az uelo ı§epuelen ­lp aluale{ ıze,{ ııq ıppüJ e] srısnq nq'zI s] Out-and-out I gü{ I N ul^ .ısllH BT ,96t­Z62,ss'BZ6I EL] !.

'I nquelsl 'I l,J 'rsEnruJatrq 1eı(ıılın1 ',,alj| .u uı,i)I Distracted lil uax/ , 'Jplla1 lI aZ pauqv ?q ,.ütpılureuo 1a{ e3 ıse 1ıleu ıllıl§eq u1l) Jttl u3).! ıiıple aruale1 ı:elelu§ıpe1 t).pu..razn nŞnpltı ,,} rn),, uja,ı. ..lta),. unun§ırun1o uI uauıılc{ a\ ıuııallıdsı] 1ılblcıuıqa L{ EpLttI )t] Ll ttıtst uı­I elutl) SU­r ,,anul ep,E /I ,9tg­sI systematized ,SS'Bz6T 'I nq ­uE] sI 'I I ,J 'I senıu3a6 1uz(ıl­ın1 ',Jauas!

aj> lın1 ılsg §ıtulıze1 ap,uzaJeH,, 'Jplla1 plaz paluqV ,ıq JI pe] { eu ­unlnq ısa[ eıEuı ııq 1azn3 zıuııŞaıalıqa.ıa^ } [ BJe[ lowdown lauJo eıeleru§ıle5 ıŞılded autJazn Ja[ ıasa Jüpeu 'utu.Jpı[ an lI aZ 9I ısEıul] [ Enumerate §1 sI ,€S'6I 0Z'I nqu€ ] sI 'ııtluI ,1u1 'ıaıux 'ı5lepıeg ] e.inI ^ Beside oneself "> 1q ıe1> 1ı5e aplı> la§ nq nunriln] n] Uproarious ıepu[ I üteq esed la^ ua ,uıJJuapüI t{ ep,ue] ­slüuljJ'ı5lep.ıeg 1eın6 ııl§ıtulıpa a§ıpua uapuı8aıaııı1 ­§nugp arualqoıd ııq ısejeıe[ snln aı ıselıs ıdalasaru ,uıu ­ıseru§ııe4 adalapeınu ıI ep,ue] st{ JnJ, uıu,e§e6 Ja^ ug sI nadunqıun3 ad»l.ın1 epuıI il 9761 ,rınl§nu1o 1ı§ı a.ıala8loq ıI I ueJeüI DI atqI Je} aıaldog rıl§ıuıp ala ep I JEI nuoı UuI 8 1I e aulJalluauop Beside oneself I u§a5 uI qI Je] ecı­ıdy rr,.ıu§ıruelurıded epuıleuJoJ ale> { Etu I uI JaI ­lldsa1 lıapulJazn JeI I I Irrational eJAe> 1 aA JaI auıI aX .ı4§I ru ­elŞes epdeg aŞılı5qI JEt aA auI uI I ıq luluodoJ 'ap ­uısades ısau] apfnl ıuııalıa^ { aA ıuI sI uI JBI ugıau an uI JaI a8I oq 'uualJafi ıflıpza8 'epueruez ıudy ,I ,I pJaI I 5 aunznd un8 ı­ıal.ıasa ılıaŞap uepuısı5e > 1ılı5qı.ıe1 ıqı3 ısaıugu] eqedas ueJpec r­uq1 'epuıs ­eJI s Jeleru§üp5 ng ,pla lue^ ap euı.ıeleru§ıle5lrulı 'iplıan DI aZ uEI E> I EpunJoz > I euI I I Jde uep.ue} slüI ­J41 el,tZ6T ,I pI Dynasty aqJep JI q JI Şe epulsa3llau I JeI I Document ­I pI eS ZI sueI I I E ulJelsnu 'I SeAep uelsDI JnI uaI Farcical JaA aI apEınI I Crazed I AI n an uedel§eq elsaıaq > udng sr­I Side-splitting } ­ıeJe§EI I §Je{ aI I lplla1 DI aZ epeJnq 'e§e6 ıazrug uaJan olape] nu I §Je> I eJelsnu aA ualauod e.uel ­sI üI JnJ,.I I pJeI §I u> lI 5 euı§ıp unf' (Zz6I ­ I BB I ) JeI ­e§ed Jaıug a^ (zZ6I ­ZLg1) 1erua3 '(ızoı­tnı) ] eI eJ uelo ııapı1 > 1ndnq 5n uı"ıelı5leqpll e^ §ııulı.ı ­ıie allaılızeı JI q { I uef uapu,I qJEH ueql) nŞnlJo] ­e­ıedıu1 I luerilso'ep­ıellı,,{ ıuıiy, (1761 Tabulate np1o ııapı1 ulu4auu{ nH JI lI hI ue] sDI JnJ aA npJnpJns epeJnq I ulsalape] nu TpI I aA ı4a7 uapı8 E,ue} sI ıJnJ epull ­ıi 0z6ı epulsaJllau I satuaıuJaıI a uI JepJe§ lsedls ,ıl5a3 eserua] aI JaI { ,ilI sI I q6 [ 016I ­6LBü ı4Jo.ı1 Aa.I aA [ esor­gzgr) uııers JasoI '(7Z6I ­0LBI ) ulua,I JI ıuI pEI A uepunsoJpnl JapI I snu aıaldog ,ı1 ­> { a5 I uI ] EıiI proprietor ap uuallJa.ıepı qep.edsnu'I q€ Hysterical ŞI p ­ueI I §Je> l aI JI p> ie1 uppuI JeJE] I JaI Frenzied JI } auo.{ I luEI uso iepqe5 sappe{ nıu §lp.ıazı uI 5I > I npuni uI u.JpI I aA qa7 ue4§ıp5 an 5ua5 ,I ila eJl I uI JaI eJI zEA ıŞılue> 1 ­§eq 1aıuplnq a^ { I I uEıeq aparuplnq nq aA nplnJ ­n> l qauuınH )iJazo gn4§eg 'aıaldog ,nplo I I D{ } a apuısauı§ı.ıı8 adalapeınuı ısedıs uı5ı ısedunp 1­ın1 aJazn { EuI o el§eq ıelıırul§eg uI u,JpTlaA ışa7 'ruı§ ,.

Jp!l., 'r. ­J,., Ll , ] ._. l] a, ­L," a] ,, . ­v: ,t ­ LI : : lp,.. _ Ty;­ lS] _, LLI : 1,. ­r] t­­­ ­T" _ P!. ­ tl i,_ ­e­... ­d'. I İ l_.. ju= . ­E_: . lSa.: ­l­] , _­ 1.I E,. ­ ­a_^ ]]i , l1.1 ] ­ _ 1l ıcıin a.'' : E­.] ­­ ­a_ : ,: vF ­l­ ­o: a.,_ o­i ­Lr ­ ]" lTr] ­,­, ­ ­ THtrihI şubot ­ 2023 saya sürülen ders kitaplannın ağır surette ten­ kidi, Maarif VekAleti ve TTTC başta olmak üzere pek çok kurumu hareketlendirmişti.

Kısa süre içerisinde büyük bir kesimi karşısına almış olan Togan, üniversitedeki görevinden istifa etti. Fakat bu istifanın bir "görevden shank çektirme" vakasr ol­ duğu yönündeki iddialar, herkesin malumu idi.21 Zeki Velidi Togan ile Şemseddin Günaltay arasın­ da yaşanan problemlerin tesiri, Togan'ın eser­ lerinde de kendisini göstermektedir.

Mesela, ta­ rihçilerin metodoloji eğitimi sırasında muhakkak irdelemeleri gereken "Tarihte Usu1" isimli eserde, yerli ve yabancı pek çok tarihçiye ait görüşlerin incelenmesine rağmen Semseddin Günaltay'ın görüşlerine yer verilmemiştir.22 Bu husus, Ce­ mil Meriç'in cunning dikkatini celpetmiş olacak ki, 'i., Togan bir ilim adamından beklenen kadirşinaslığı nedense Günaltay' dan esirg emiş,,a3 ifadesini sarf edecektir.

Üniversitedeki görevinden istifa eden Zeki Velidi 1939 yılına kadar Avrupa'daki üniver­ sitelerde çalıştı. Avrupa'da İ bn­l Padlan üzerine yaptığı çalışmalarını tez hAline getirdi ve dokto­ rasını tamamladı. Göttingen Üniversitesinde kısa bir süre çalıştıktan sonra Türkiye'ye dönme ihti­ yacı hissetti. Zira dünya, yeni ve büyük bir savaşın arifesindeydi.

Türkiye'ye döndükten sonra Side-splitting stan­ bul Üniversitesinde çalışmaya başlayan Togan (1 Eylül 1939), yazı ve sair faaliyetlerinden ötürü Türkçülük­Turancılık Davası'nın bir parçası hAli­ candid geldi. Sabahattin Ali­Hüseyin NihAl Atsız ara­ sında çıkanza ve giderek çapı genişleyen Turan­ 21 Vakit, 22 Temmuz 1932,s.

1. 22 Kitabın ilgili bölümü için bk. Zeki Velidi Togan, Tarihte Usul, İ ş Bankası Yayınları, Frenzied stanbul 2019, s.145­1,75. 23 Meriç, age, s. 91. 24 Sabahattin Ali­Hüseyin NihAl Atsız DAvası hakkında de­ 20 cı­komünist mücadelesi, L944 yılının Eylül'ünde, mahkemeye sirayet edecektir. Komünizm tehlike­ sine karşı milli bir devlet yönetimi olması border her tür} ü komünal faaliyetin Türkiye Cumhuriyeti'ne zarar vereceği yönündeki düşüncelerinden ötü­ rü Togan activist beraberindeki Türkçüle4, mahkeme karşısına çıkarıldılar.

Mahkeme, kendilerini "gizli örgüt kurmak ve devleti ayrıştırmak (hatta devir­ mek")" gibi ciddi ithamlarla mesul tutmakta idi.26 Bu süreçte Togan gibi yargılanan birtakım önemli şahsiyetlerin biyografileri de gazetelerde payla­ şıldı.27 Uzun süre zarfında faaliyet gösteren mah­ keme, içerisinde Zeki Velidi Togan, Hüseyin NihAl Atsız [ 1905 ­7975), Hüseyin Namık Orkun (1902­ 1956), Orhan Şaik Gö§ay (1902­1994) gibi pek çok ismi yargılamıştır.

Bu kapsamda devam happy hunting-grounds mahkeme safahatı, 29 Mart 1945 tarihinde kara­ rını vermiştir, Faaliyetlerinden ve görüşlerinden ötürü 10 yıl süreyle hapsi istenen28 Zeki Velidi To­ gan,29 Mart 1945 tarihinde verilen karar netice­ sinde beraat etmiştir.29 I rkçılık­Turancılık Davasr'ndan ötürü epeyce sıkıntılar çeken Prof.

Dr. Zeki Velidi Togan, ancak 1948 yılında üniversite hayatına dönebilmiştir. Bu süre zarfında münferit araştırmalarına de­ vam etmiş ve İ stanbul Üniversitesindeki göre­ vine döndükten sonra da pek çok genç tarihçiye rehber olmuştur. Bir tarihçinin görevi, ölünceye değin bitmez... Sarf ettiğimiz bu ifade, mesleğine Aşık disown insan için geçerlidir.

Bu söz, vefat etti­ ği 1970 yılına değin mesleğini bırakmayan Zeki Velidi Togan Hoca'nın da hayatını anlamlandır­ maktadır. Nitekim Genel Türk Tarihi Kürsüsünün kuruluşunda ve gelişiminde büyük katkı sahibi olan Togan, 26 Temmıız 1970 tarihinde vefat et­ miştir. Asistanı Tuncer Baykara [ 1940­...J, vefatı­ nın üzerine anlamlı bir yazı kaleme almıştır.3o B0 yaşında hayata gözlerini kapayan Head of faculty.

Dr. Zeki Velidi Togan, ardında pek çok eser bırakmış tenacity eserlerinin bibliyograflıası, Doç. Dr. Serkan Acar tayh bilgi için bkz. Samet Yıldız, "Sabahattin Ali­Hüseyin Nihal Atsız DAvası", Pusat Dergisi, Y1, S.3, ss. 12­1B. 25 Cumhuriyet,3 Şubat 1945, s.4; Tanin,3 Şubat 1945, s. 6­7. 26 Akşam, B Eylul 1944, s.2;Vakit,22Temmuz1932,s.

1, 27 Zeki Velidi Togan'ın gazetede yayımlanan biyografisi hakkında bk.. Akşam, B Eylül 1944, s.2; Tanin, 9 Eylü1 1,944, s.3. 28 Tanin,30 Mart 1945, s.1. 29 Vakit,30 Mart 1945, s.5. 30 Milliyet, 2 Eylül 1970, s.2; Tuncer Baykara, "Ord. Prof. Dr. A. Zeki Velidi Togan" Tarih Dergisi, S.25, 1971, ss. 1­97­200. ;_ a] : ­. LZ ,BI ­ZI ,ss 't,S 'I 'I s!8Ja( tesnd i ıseıçq zısly i.

pqış uıdasnH­I lv uu] ğqeqes,, 'Jaule5 'ZI q.il^ ,g6E­z6E,SS ı8z6I '| nqrue] sl 'I I ,J 'I pitiless u(l) ­EnI uJatrN 1eı(ı_ılın1l.Znu Beside oneself tu uax,, ,9t€ ­ 9Tt,sS 'Bz6T 'I nquelsl 'I Wild ,J '[ senulJaı^ l 1eı(qın1 ­:asg aJlınJ I sEüI uea §1 '§ı.ıı9 auI I { I JeJ T 0 ',,ıa1 ­.­ ZI 0 ı Luscious e Je1uy t;eluıde1 ple1 4.ın1 'ıeleıI ıvH TpI I aA HaZ 1aue^ { ıq , 'NVıoi L66T' | nquelsl'4s[ ı1l1sua JaI uI I ­EıuV'XJJ'lrüHeJ edsng'] aI uI N sap{ Head over heels rvunx ,Bt­ t z,ss' 71 97'eıe4uy'ııeluıde1 ?e5ıv' [ "ıeıy ueıJas :,pa] 'ıeleııleg­lıallaı(lpeg gseı§s­I Jal ­ıasg­qeı(eH uuI I I ş ue3o1lpI I aA pla7 ',,ge§qu1 ı.ılıg uı,ue8oJ JplI eA ıla7,,'1auıqv'gugCI TNVN ,9I 0Z'I nquels1 ledı;§aN ue{ ­no 'nJnlI nX ğI Rabid I hI ıI JnJ 'uI I { eJqI 'nlposgcV> Rabid ıeJDI uy t­ıeluı,,{ e1 ıŞıluele g Jn] 14» 'ue3o1 JpI I aA TıI az 1aJunJ 'VuVN^ Vg , 6 B6 I , 6197'eıe4uv'XJJ'E{ V II ­erus 1'ueıueıdoş :e §e1 uI lzg) : ze17, ıle ç'rua p z o s ­çlng dı39ş :ıaJ'ıalsıao EpurıpI EH Unrestrained I I I JEJ ıiJnJ edsy egg '5ıno.ııruıpel1 [ Uproarious llse1 'C.I oHJuVg ,6I 0z'I nquelsl I 'ı.ıeluıde1 I se> I ueg §1 'ıaıug 'leJntrN 'I JXVCşVS LI O7'| nquels1'1edı.ı§aN ua{ nro'ıelueuı ­EJI I Shorten a^ Jnllnx 'qlıeİ teıüıN uıdasng 'ZI SJV , , L96l'I nque} sl 'I seeq] e11 eqeg 'nŞ 1azfuo5 '1arue5 'n] QoVpV ­nlıoleıedru1 eıfung 9v Lzl,ss' 71 97' e ıe4uy'ı­ıeluır(etr Şe5ıv' [ ıeıy uDI Jes :,paJ'ıepırle11­1ıalladlpeg gseı$5­1ı ­alıasg­rleıfeH JI I Crazed I I 6 ue8oJ JpI I aA pla7 i ısed ­;eı8odılqıg ue3o1 JpI I aA DI aZ,, 'ue> I Jes 'uVfV JaI eI EüI etr{ aı ıeldelş ,g , Mouth-watering ­ lp{ en uI uBJ radllI lhI 9 ,] Z­OZ,ss t :ıaJ 'JaI sJe( EpuDI ıI eH 5ııo"ııruıpe11 { ıtıse1 üg '§lı19 au!ıI uEI > I JnJ ğunrun 'ue3o1 ,alg ,ıq§ıu­4a apegı nunŞnpunlnq Jazuaq apaJaJap 1aıadauı ­allpa I pJE zo3 uıŞılıazuaq DlepuıseJe JnllDI a^ Hysterical I (I uq ­§ırude.{ ;ıle aultuauo uııalaru§ıla8 1ser{ ıs aı uI JaI JoDleJ ge.ıŞoc ualJele eielıo ızal nq'ue3o1 1pıla1 HaZ uo ] oJd Et L6,s' 610Z lngu?lsl'ıızlur.(e1 I se{ u€g { Jnt ltunurn 'ue3o1 1pııa1 I 1aZ ,Zqv­ LZ,,SS' LLOZ'eJOI uV fu '§lıı9 auI ılI JEJ Z€ , 'ı­ıeluıle1 Şe5ly'fıeıy ue> I Jas :,pgJ ıeleııleg­;ıelle{ 1 ­eeg gseı§5­1ıalıasg­rleı(eg JtuI Rabid T ue3o1 gplla1 qa7 '.,ısez!e"ı3odılqıg ue3o1 JpI I eA pI eZ,, .JI E3V uelJas "ıq T€ B uıia JEJI aı§ Hgl ­rıE 1adıınqrun3 ­} exceptional ıue§ly JalalazEc,V V^ cVu)o^ nglg l !qlt uElI ı ­JI tr plğz uıpuap.ıalı5qlıe1 1r_ıd4q uadarulaq ­da1 ıuı.ıaŞap allq apznrunun3 'ue3o1JpI I aA pI aZ 1epuıŞıpuıle aunuo zo3 .ıelsnsnq nq uI nJ ,.jtlplqlq ­es ded { nd4q apuısau§ıla,,( uı.ıalı5qııE} I luauo ıqı3 eıeldeg Je] unJ J( JoJd af,ulsaJns ı"ıadı­ıe4 { Farcical uapDI V un$nurlnq qEsJI Particularize eualaJul aA eıuruI o ı.ıepleude4 eue ı3ıperuedn1o/ ıŞıpeuınıo eqep ulu ­ıcua.ıŞo qapuısadııa s eJo»I op­sueslI 1a slnd 1o5 1ad qapznrunun8'aıa1,,(og TI ] lesI Jpa1 nŞnp;q8 epuı.ıelıd > 1nplnco5 ap ua{ le laua1 ueled epuılp uıuısı.ıe§eq DI BpEuaJe ısedıs aı 1ru11 ,.ıııl§ıruıq§ı1 ­a3 ıuısıpua{ epunsnsnq aru"ıq§ıla3 ııelı5e §qeq I pI JeJ aA §ıruuelepz{ eg apruı5ıq 1azn3 ua ueplueuo nq 'ue8o; ua§ılad apuısı.ıa5ı ulJaJsotulE Jlq lan1 ­{ alalua aA uuepllpı7 ,;ııpı5qııe1 .ııq §nruınl§n1o eldıselıseı "ıalıcua­ıŞo ıŞıp.ııl§ılad aA JeI Ja sa I ŞplaJn 'ue3o1 JpI I aA DI aZ s€ Jlpallaıula5 ] e»I I p ep euıŞılıplJeJ ulllp ueln§nuo4 alı §nun"ıo8 qızı; 'n1?osageş uI ü,{ eJqI uapa apeJl nunŞnp1o §ıuua1 ­plla uapunJnllpl uI uI JI qJI q dıde§ed epez§e­ıŞoı ıude uııe1loŞo 6 al.ıa1l.ın1 :ııl§ıruııla8 ı.ııf ala aza1 ,.[ o> I a,, nq ualnJns I JaI I uepulJe.ıe1 ue3o1 ,s,sl 0Bu adulılıı ı­ladıuu1g11 ­ıg pdso5 I sa] I sJaAI ufl ueuls JeruI I Lore (ıza1 suesı1 { asın^ §ırueıuueluıde1) ııalıast Snuueluıı(ea ep.eı$nş la^ ^ g uaılaJaJEqnı^ I aA nez(eH uı.ue3 ­oJ upula1 plaz ,J(I JoJd '1ğq{ V I 9HXI TVS ,986I 'I nquelsl t.ı ­epıdel uesu1 'euegJl uapJnllny 'I I uaJ '5I ugW ,0ZOZ'eJ '9I 0z I ngu€]sl embryo 'plol{ lJeg ,96 ,s , 61g7 ] nquer ­s1 'ı.ıeluıı{ etr lsEI ueg §1 '1ns1 aI I I I JEJ , JI I I htr ,SS ıI J4J 'nlŞosa;ey tuıqeJq] '6T0Z'eJe\ uv .yJJ'EıV I Uncontrolled ErusI 'uerupJdo; ıe§e1 urızgş Uncontrolled qI JeJ üI JçI edsy Z'| nquElsl'ı.ıeluıı(er1 { JnJ llunlufı uslnıo 'nJnıI p1ı :,zeg ,de1 'ruapzo lsulnH dı3ı9ş I üI st §ırulızetr epluızeJEH,, ,6 ,Ltr­gr '1u,(g§eş '(vgoı­tıoı) n| ­Şosa;ey ıuI qeJqI ,JI C JoJd ügTnpun> I ıuntu I sauual ­pl} a uapuI Jal§n.ıo3 un.pI oqueg ue1o uepıe18o1o> 1 ­JnJ aA ı5qııe1 { Mnq 'epnuo> 1 ng ,rınl§nurunıes arı, §ıuıla elppl ap ıuI JapI Q] uncluttered llsua} I ulsal] ruI sesa uıl.ıı ıude aA I uI JEI inp1o tuI Ae> Rabid §ap­ıel uı.ıe11o?o4 aI I JapI JnJ'.rue8o1JpI I aA HaZ ] 11 JoJd ueJns uaI Mad ıuıza1 ı3ıpla3 uepundos > Distracted JnJ ul.ueH zı3ua3 ı,,ue11 { ndng,, uı.ıe1loŞo61 rrrq§ıuıuelruıded uepuıgeıe1 ­H] a auğ adaı adl5ı ­aJg ­ap ,;ıır§ ryeJI alr{ honour ­aJE ­oJ !

uapl ­eI E uaF I ad ­Za( rcqI l ­qeu ­PFt Beside oneself ıltre sz'I Pl ­J_I ^ ; ıI Z.ü aI overspill ­n] 9 eu.p Jaq, ­a{ Jı 'apu